Dinsdag 21 mei 2019 heeft de masterclass ‘Gedragsbeïnvloeding: hype of hulp?’, georganiseerd door KWP Stedelijke Arbeidsmarkt, plaatsgevonden. De zaal was aardig volgelopen zonder dat het ‘nudgen’ ter voorbereiding moest worden toegepast om iedereen zover te krijgen om te komen. Dat laat ook zien hoe zeer dit onderwerp momenteel leeft. Prof. Dr. Semiha Denktas presenteerde als eerste de theoretische achtergronden van gedragsbeïnvloeding en nudging. Onder het overkoepelende woord MINDSPACE vertelde zij, aan de hand van voorbeelden uit de praktijk, hoe nudging precies werkt en hoe simpele gedragsinterventies het gedrag van ons allemaal kunnen beïnvloeden. Zo is bijna iedereen overtuigd van het idee dat we als mens voornamelijk rationele keuzes maken, maar uit onderzoek blijkt dat veel keuzeprocessen eigenlijk op een irrationele manier plaatsvinden. Dit zorgt ervoor dat we makkelijk te beïnvloeden zijn, met name wat betreft eenvoudige, c.q. automatische, gedragingen. Voor complexere gedragingen bleek overeenstemming over de probleemdefinitie erg belangrijk om het gewenste nieuwe gedrag als resultaat te krijgen van de gedragsbeïnvloeding.
De volgende spreker Prof. Dr. Roland Blonk ging in op gedragsbeïnvloeding richting de arbeidsmarkt. Het model van de weg naar werk in zijn presentatie was gebaseerd op de theorie ’Gepland Gedrag’ waarin attitude, sociale druk en ervaren controle (self-efficacy) de intentie (motivatie) van iemand om werk te gaan zoeken en aan de slag te gaan op de arbeidsmarkt beïnvloeden. Of deze intenties vervolgens daadwerkelijk omgezet worden naar gedrag is weer afhankelijk van de mate van belemmeringen en vaardigheden van het individu en van de context. Prestatie-ervaring is een bron van self-efficacy, want succes bouwt vertrouwen. De leuze ‘Baat het niet, dan schaadt het niet’ blijkt volgens deze theorie dus niet helemaal waar, er is namelijk sprake van een negatieve invloed op de prestatie ervaring. Verder maakte Prof. Dr. Roland Blonk duidelijk dat er moet worden gekeken naar de output, om te achterhalen wat wel en niet werkt, in plaats van te kijken naar de uitkomst (het vinden van een baan). Zo kan er beter gekeken worden naar de gedragsaspecten waarop een interventie aangrijpt in plaats van de uitkomst te evalueren.
Tot slot, sprak Dennis van den Broek, proces verantwoordelijke bij cluster Werk & Inkomen Gemeente Rotterdam, over de projectcasus WW@WORK. Binnen dit project is de gemeente aan het experimenteren met de kwestie hoe Rotterdammers in de WW geprikkeld kunnen worden om naar bijeenkomsten te komen. Dit experiment gebeurt door middel van het aanpassen van de formulering van de uitnodigingsbrief, zoals meer figuren, een andere aanhef, kortere zinnen. Dit voorbeeld gaf een goed beeld van hoe nudging in de praktijk kan worden toegepast. De conclusie van de middag was: ‘denk na bij elke gedraging/handeling van jezelf, omdat juist dit het gedrag is dat bij een ander te beïnvloeden is’.
